Welkom bij de eerste module van onze serie over het levenstestament. Fijn dat je luistert. 

Voordat we beginnen, wil ik even iets uitleggen. In deze serie gebruiken we het woord 'vertrouwenspersoon' om te verwijzen naar degene die in jouw plaats beslissingen kan nemen als je daar zelf niet meer toe in staat bent. Dit is meestal je partner of een of meer van je kinderen. Nu je dit weet, kunnen we van start.

We gaan het nu hebben over de basisprincipes van een levenstestament. Wat is het eigenlijk, waarom zou je er een nodig hebben, en wat is de rol van de notaris hierin?

Om te beginnen, wat is een levenstestament? Een levenstestament is een juridisch document waarin je vastlegt wat er met je persoonlijke en financiële zaken moet gebeuren als je zelf niet meer in staat bent om beslissingen te nemen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door ziekte of een ongeval, waardoor je wilsonbekwaam wordt. 

Met een levenstestament zorg je ervoor dat jouw wensen en intenties gerespecteerd worden, zelfs als je die niet meer zelf kunt uiten.

Stel je voor dat je door een ongeluk in coma raakt. Wie gaat dan beslissen over je medische behandelingen? Wie beheert je bankzaken? 

Door een levenstestament op te stellen, voorkom je verwarring en conflicten in zulke situaties. Het is eigenlijk een soort uitgebreide volmacht, waarin je ook je medische wensen en persoonlijke voorkeuren kunt vastleggen.

Waarom zou je een levenstestament moeten hebben? Er zijn verschillende redenen. 

Ten eerste biedt het gemoedsrust. Door je wensen en voorkeuren duidelijk vast te leggen, weet je zeker dat deze gerespecteerd worden, zelfs als je daar zelf niet meer voor kunt zorgen. Dit geeft je een gevoel van controle en zekerheid.

Ten tweede beschermt een levenstestament je belangen. Het voorkomt dat beslissingen over jouw leven en eigendommen worden genomen door mensen die jouw wensen niet kennen of respecteren. Het helpt ook om juridische en financiële complicaties te voorkomen die kunnen ontstaan wanneer er onduidelijkheid is over wie de bevoegdheid heeft om namens jou op te treden.

Ten derde biedt een levenstestament duidelijkheid voor je omgeving. Het voorkomt conflicten tussen familieleden en andere belanghebbenden door precies te beschrijven wat je wilt dat er gebeurt. Dit kan veel stress en spanning wegnemen in situaties die al emotioneel en moeilijk zijn.

Tijdens het opstellen van het levenstestament zal de notaris ook controleren of je wilsbekwaam bent, dat wil zeggen dat je in staat bent om de gevolgen van je beslissingen te overzien en te begrijpen.

Daarnaast zorgt de notaris voor de formalisering en registratie van het levenstestament. Dit betekent dat het document officieel wordt vastgelegd en geregistreerd, zodat het altijd terug te vinden is. 

Dit is mede belangrijk voor de rechtsgeldigheid van de volmacht in het  levenstestament. De notaris bewaart ook de originele akte en verstrek een kopie van het document, zodat het beschikbaar is als dat nodig is.

Laten we nu eens kijken naar de structuur en algemene opzet van een levenstestament. Een levenstestament bestaat uit verschillende onderdelen, elk met een specifieke functie en doel.

Een van de belangrijkste onderdelen is de beschrijving van de bevoegdheden van de vertrouwenspersoon. Dit is de persoon die namens jou beslissingen mag nemen als je daar zelf niet meer toe in staat bent.

Een belangrijk onderdeel van een levenstestament is de considerans. Dit is de inleiding waarin je jouw bedoelingen en doelen uiteenzet. Hier leg je uit waarom je dit document hebt opgesteld en wat je ermee wilt bereiken. De considerans helpt om artsen, banken en familieleden duidelijkheid te geven over jouw intenties.

Het is als het ware de preambule (het woord vooraf) van je levenstestament en geeft de lezer een goed begrip van je algemene intenties en de context waarin je het document hebt opgesteld. 

Dit is belangrijk omdat het helpt om de overige bepalingen van het levenstestament beter te begrijpen en correct uit te voeren.

In een levenstestament geef je de vertrouwenspersoon ruime bevoegdheden. Dit betekent dat de vertrouwenspersoon in vrijwel alle situaties namens jou kan handelen. Er zijn twee belangrijke redenen waarom dit zo is geregeld. Ten eerste voorkomt dit problemen in de uitvoerbaarheid. Banken en andere instellingen kunnen bijvoorbeeld moeilijk doen als de volmacht te beperkt is. Ten tweede is het gebaseerd op vertrouwen. Je vertrouwt erop dat de vertrouwenspersoon in jouw belang handelt.

Maar wees gerust, dit betekent niet dat je de vertrouwenspersoon carte blanche geeft. Je kunt in het levenstestament precies aangeven wat de vertrouwenspersoon wel en niet mag doen. Bovendien moet de vertrouwenspersoon regelmatig rekening en verantwoording afleggen. Je bepaalt zelf hoe vaak en aan wie dit moet gebeuren. Dit biedt een balans tussen de benodigde flexibiliteit en de noodzakelijke controle.

Naast de algemene volmacht kun je ook specifieke aanwijzingen geven. Dit zijn richtlijnen voor de vertrouwenspersoon over hoe hij of zij in bepaalde situaties moet handelen.

Denk bijvoorbeeld aan financiële beslissingen, medische behandelingen of persoonlijke wensen. Binnen deze richtlijnen heeft de vertrouwenspersoon de vrijheid om te handelen, maar altijd binnen de kaders die jij hebt gesteld.

Het vastleggen van deze aanwijzingen is belangrijk omdat het de vertrouwenspersoon helpt om beslissingen te nemen die in lijn zijn met jouw wensen en voorkeuren. 

Dit voorkomt dat de vertrouwenspersoon moet raden wat jij zou willen en helpt om misverstanden en conflicten te voorkomen.

Tot slot wil ik het hebben over de rol van de toezichthouder. Naast de vertrouwenspersoon kun je ook een toezichthouder benoemen in je levenstestament. De toezichthouder heeft de taak om de handelingen van de vertrouwenspersoon te controleren en ervoor te zorgen dat deze in jouw belang handelt. 

De toezichthouder kan bijvoorbeeld een notaris, accountant of levensexecuteur zijn.

De rol van de toezichthouder is belangrijk omdat het een extra laag van bescherming en controle biedt. De toezichthouder zorgt ervoor dat de handelingen van de vertrouwenspersoon regelmatig worden gecontroleerd en dat er wordt ingegrepen als er iets misgaat. Dit helpt om misbruik te voorkomen en zorgt ervoor dat alles in jouw belang wordt uitgevoerd. Dat was het voor deze eerste module over de basisprincipes van het levenstestament.

In de volgende module gaan we dieper in op de medische en persoonlijke voorkeuren die je kunt vastleggen in een levenstestament.